Vermoeidheid

In onderstaande blog beschrijf ik één van de mogelijke oorzaken voor het ontstaan van chronische ziekten.
Deze blog gaat over de vraag hoe vermoeidheid een oorzaak maar ook gevolg kan zijn van chronische ziekten. Ook leg ik uit wat je er zelf kunt doen om vermoeidheid te voorkomen.

 
Vermoeidheid
 
Om meteen ter zake te komen: in onze westerse wereld is er voldoende voedsel voorhanden waaruit we energie kunnen halen, en we beschikken over het algemeen ook nog over voldoende vetreserves waar de overtollige energie in wordt opgeslagen. Hoe komt het dan dat veel mensen zich vermoeid voelen en kennelijk een gebrek aan energie hebben, zelfs als ze genoeg slaap krijgen?
 
“It’s all about energie”, zonder energie kan er in het lichaam niets plaatsvinden. Het is van levensbelang
Laat me dit toelichten. Uit het bovenstaande blijkt dat er in elk geval geen gebrek is aan voedsel als bron van energie. In sommige delen van de wereld kan een tekort aan voedsel wellicht een oorzaak zijn van vermoeidheid, maar dit is toch zeker niet het geval in West-Europa.
 
Basiskennis over energie.
Je hebt vast wel eens van calorieën gehoord. Kort gezegd, calorieën is de maat voor de hoeveelheid energie die ons lichaam kan halen uit verschillende voedingsstoffen die we consumeren. Maar welke 'brandstoffen' kunnen we eigenlijk gebruiken om energie te produceren? Hier is een overzicht:
·      Glucose          (komt van suikers en koolhydraten)
·      Vetzuren         (komt van vetten)
·      Aminozuren    (komt van eiwitten)
·      Ketonen          (een afbraakproduct van vetten, geproduceerd in de lever)
·      Lactaat            (melkzuur, een bijproduct van energieproductie wanneer er geen
zuurstof beschikbaar is)
 
Elke cel in ons lichaam kan glucose gebruiken om energie te maken. Interessant is dat niet alle cellen alle voedingsstoffen kunnen gebruiken voor energieproductie. Zo zijn onze hersenen bijvoorbeeld voornamelijk afhankelijk van glucose, terwijl spiercellen juist vrijwel alle genoemde brandstoffen kunnen gebruiken.
 
Wat gebeurt er als we meer energie binnenkrijgen dan we gebruiken? Die overtollige energie wordt voornamelijk opgeslagen als vet.
Een interessant feit is dat hoewel glucose snel energie levert, het per molecuul maar weinig energie biedt en de voorraad snel kan opraken. Vetten daarentegen leveren veel langzamer energie, maar per molecuul veel meer. En niet te vergeten, we hebben er genoeg van (gemiddeld maar liefst 21% van ons lichaamsgewicht!).
 
Ketonen en lactaat zijn bijzondere brandstoffen: ze zijn onze reservebrandstof. We consumeren ze niet direct met voeding, maar ze worden in ons lichaam geproduceerd tijdens bepaalde fysiologische reacties en kunnen niet worden opgeslagen voor later gebruik.
 
Zo zie je maar, ons lichaam is een complex systeem dat op slimme wijzen gebruikmaakt van verschillende brandstoffen, afhankelijk van wat er beschikbaar is en wat er nodig is.
 
Oorzaken van vermoeidheid
 
1.     Voldoende micronutriënten.
We kunnen energie niet zomaar uit voedingsstoffen halen. Hiervoor zijn speciale fysiologische processen nodig. Deze processen kunnen alleen plaatsvinden als we genoeg micronutriënten hebben, en die moeten we dagelijks via onze voeding binnenkrijgen. Wat eet u zoal? Een eenzijdig en ongezond voedingspatroon kan leiden tot een tekort aan voedingsstoffen. Bepaalde omstandigheden of levensfases, zoals sporten, zwangerschap, ziekte, herstelprocessen of langdurige stress, vereisen meer micronutriënten.
 
Hier is een lijst van vitaminen die vaak tekortschieten en vermoeidheid kunnen veroorzaken:
·      IJzer
·      Vitamine D
·      B-vitaminen
·      Vitamine C
·      Magnesium
 
 
2.     Vertering.
Het is belangrijk dat je voeding goed verteerd en opgenomen wordt in je darmen, anders verdwijnt het ongebruikt in de wc-pot. Komen de vitaminen die je eet dus wel echt je lichaam binnen. Een goede spijsvertering is complex maar essentieel. Hier zijn enkele algemene tips voor een betere spijsvertering:
 
·      Kook zelf. Als je kookt, krijg je het eten al te zien, te ruiken, te proeven en te voelen. Dit helpt je lichaam om zich voor te bereiden op de spijsvertering door verteringsenzymen aan te maken.
·      Eet langzaam en kauw goed. Neem kleine hapjes en kauw elke hap ongeveer 30 keer. Leg na elke hap je bestek even neer.
·      Zorg dat je ontspannen bent als je eet. Eet zittend, zonder afleiding van je telefoon of de TV, en eet het liefst samen met anderen.
·      Stop met eten als je voor ongeveer 80% vol zit, dus voordat je helemaal vol bent.
 
 
3.     Is er energieverlies door een overactief systeem.
De geproduceerde energie wordt weer verbruikt. Niet alle cellen of weefsels hebben dezelfde energiebehoefte. De hersenen, die slechts 2% van het lichaamsgewicht uitmaken, verbruiken bijvoorbeeld ongeveer 20% van de dagelijkse energiebehoefte. Onder stress neemt deze behoefte nog aanzienlijk toe. Het immuunsysteem verbruikt in rusttoestand relatief weinig energie, maar dit kan bij activatie door koorts of een infectie oplopen tot anderhalf keer de normale dagelijkse energiebehoefte. Spieren verbruiken in rust ook weinig energie, maar bij langdurige belasting stijgt hun energieverbruik aanzienlijk.
 
Er zijn dus weefsels die normaal gesproken al veel energie verbruiken, en deze behoefte neemt alleen maar toe als ze langdurig geactiveerd worden. Juist deze drie systemen kunnen, als ze lang actief zijn, strategieën ontwikkelen om energie naar zich toe te trekken, waardoor andere systemen mogelijk verwaarloosd worden.
 
Herken je bij jezelf symptomen die duiden op overactiviteit van één specifiek systeem? Denk aan de hersenen bij chronische stress, traumata of Early-life stress, het immuunsysteem bij chronische infecties of latent aanwezige virussen, of de spieren bij chronische overbelasting, overtraining of fysiek zwaar werk. Het kan zijn dat er een systeem overactief is en overmatig veel energie verbruikt.
 
4.     Mitochondriën.
Mitochondriën fungeren als de energiecentrales van onze cellen, waar ze energie uit glucose, vetzuren, aminozuren en ketonen halen omzetten in ATP (Adenosinetrifosfaat). Hoewel energieproductie hun hoofdfunctie is, vervullen mitochondriën nog vele andere essentiële rollen. Beschadiging of overbelasting van mitochondriën kan resulteren in verminderde energieproductie. Factoren die schade kunnen veroorzaken zijn onder meer frequente en overmatige voedselinname, te weinig beweging, virussen en blootstelling aan omgevingstoxinen zoals luchtvervuiling en pesticiden.
 
Wat kunnen we doen om onze mitochondriën te ondersteunen?
·      Intermittent fasting: Periodiek vasten kan de mitochondriële functie verbeteren.
·      Intensieve intervaltraining (HIIT): Deze vorm van lichaamsbeweging stimuleert de efficiëntie en gezondheid van mitochondriën.
·      Blootstelling aan koude en warmte: Prikkels zoals koud douchen of saunabezoeken kunnen de mitochondriële functie versterken.
·      Specifieke micronutriënten: Het innemen van bepaalde micronutriënten kan de mitochondriën ondersteunen:
o   B-vitaminen: Essentieel voor de energieproductie in de mitochondriën.
o   PQQ (Pyrroloquinoline quinone): Een voedingsstof die de aanmaak en functie van nieuwe mitochondriën kan bevorderen.
 
 
5.     Is het lichaam nog metabool flexibel?
Wat betekent metabole flexibiliteit? Het lichaam moet altijd in staat zijn om alle weefsels en organen van voldoende energie te voorzien. Dit vereist metabole flexibiliteit, vooral belangrijk in tijden van wisselende voedselbeschikbaarheid zoals ervaren tijdens de evolutie. Er waren perioden met voedseloverschot en perioden van schaarste, waarin het lichaam moest kiezen tussen het opslaan of verbranden van reserves, steeds zoekend naar manieren om een constante energievoorziening te handhaven.
 
In de moderne maatschappij, met zijn constante beschikbaarheid van voedsel, worden de lichaamsreserves zelden aangesproken. Dit principe, "use it or lose it", betekent dat het lichaam de capaciteit verliest om op reserves terug te vallen. Het gevolg is dat wanneer je een maaltijd overslaat, je lichaam moeite heeft om te functioneren zonder onmiddellijke voedselinname, wat resulteert in symptomen zoals licht in het hoofd, zwakte, duizeligheid en prikkelbaarheid.
 
Het is mogelijk om deze situatie om te keren door de metabole flexibiliteit te trainen. Dit kan stapje voor stapje, door regelmatig een energietekort te creëren via methoden zoals:
·      Intermittent fasting: Periodiek vasten helpt het lichaam om efficiënter om te gaan met periodes van voedseltekort.
·      Calorierestrictie: Beperking van de calorie-inname om het lichaam te dwingen reserves aan te spreken.
·      Intensief sporten: Zware fysieke inspanning stimuleert het lichaam om opgeslagen energiebronnen te verbruiken.
 
Door deze omstandigheden wordt het lichaam weer getraind om flexibeler te zijn in zijn brandstofkeuze, wat leidt tot een verbeterde gezondheid en veerkracht.
 
 
Bedankt voor uw interesse in het lezen van deze blog. Ik hoop dat de tips en adviezen die u heeft gevonden nuttig zullen zijn. Bent u benieuwd naar wat ik nog meer voor u kan betekenen? Neem dan gerust contact op.